مددکاری اجتماعی

سیر تاریخی و تاریخچه مددکاری اجتماعی

مدکاری اجتماعی نه تنها درایران بلکه درجهان نیز به عنوان یک رشته علمی کاربردی و یک حرفه انسانی ـ اجتماعی جدید است و از تأسیس آن حدود صد سال می گذرد

مددکاری داوطلبانه سازمان نیافته حرفه ای(volunteer work) :

تاریخی به قدمت تاریخ بشر دارد و از زمانی که بشرخلق شد، با توجه به نیازهای اجتماعی اش به ناچار به زندگی در جمع بوده است. این جمعی زیستن اورا در جهت همکاری اجتماعی و مددکاری بی برنامه سوق می داد و برای تأمین نیازهای خود وهمچنین به منظور دفاع و حراست از خود مجبور به همکاری با دیگران بوده است.

مددکاری تخصصی سازمان یافته(professional) :

ورود صنعت به زند گی بشر تحولاتی را در تمامی ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان به وجود آورد که حضور مددکار به مفهوم خاص و سازمان یافته را طلب می کرد.

عوامل مختلفی در پی انقلاب صنعتی زمینه های ایجاد و توسعه مددکاری اجتماعی را فراهم ساخت که این عوامل عبارتند از:

1- افزایش جمعیت

-2 مهاجرت های گسترده و توسعه بی رویه شهرنشینی

3 -نیازهای جدیدوگسترده

4 -حوادث و سوانح ناشی از صنعت

-5 سستی روابط اجتماعی

6 –تدابیر و سیاستهای دولت در جهت نیل به اهداف رفاه اجتماعی

7 -سستی پایه های اخلاقی و اعتقادات معنوی

8 -سیاستهای سوءاستعمار

9 -حوادث و سوانح طبیعی نظیرسیل و زلزله و. . .

تاریخ مددکاری اجتماعی در دنیا

مصوبات و مقررات بین الملللی:

در روم قدیم نوعی بیمه های تعاونی برای حفظ خانواده و بازماندگان نظامیان وجود داشت. درقرن شانزدهم و قبل ازآن کلیساهای اروپایی مأوایی برای درد مندان بود ودرسال1531 میلادی با حمایت کلیساها از فقرا قانون "هِنری هشتم"درانگلستان تصویب شد. درعصرالیزابت درسال1601 "قانون فقرا" به عنوان اصل43 به تصویب رسید که ازلحاظ برخی ویژگیها ی نزدیک به اصول مددکاری دارای اهمیّت است. به موجب این قانون فقرا ونیازمندان بیکار که غالباً به تکدی گری اشتغال داشتند جمع آوری و درسه دسته تقسیم شدند-1: افرادی که توان کافی برای کار واشتغال داشتند به کارگرفته شدند-2 کودکان و نوجوانان به کارآموزی مشغول شدن-3سالمندان ومعلولینی که توانایی کار نداشتند درمراکزی نظیر دارالمساکین مورد حمایت قرارمی گرفتند که بودجه موردنیاز برای اجرای قانون مذکور از طریق مالیات تأمین می شد.قانون اسکان در سال 1662 به تصویب رسید ، که به موجب قانون اسکان تازه واردین به هرناحیه که متقاضی کمک مالی بودند براساس حکم دادگاه باید به محل سکونت خویش برگردانده شوند.قانون اردوی کار در سال1696 به تصویب رسید که به موجب این قانون کسانی که در شهرها و روستاها ساکن بودند باید مدت زمان مشخصی ساکن ان منطقه بوده باشند. مرکزی به نام توی نبی هال(toynbee hall) توسط ساموئل بارنت در لندن به سال 1884 میلادی تأسیس شد، همچنین تأسیس (هال هاوس(hull hous توسط جین آدامز در امریکا به سال 1889 این دو مرکز به خدمت رسانی به محرومین می پرداختند.خدمت رسانی به مهاجرانی که به امریکا می آمدند هم برعهده مؤسسه دیگری بود تحت عنوان ستلمنت هاوس(settelement house) توماس چالمرز (tomas chalmers) کشیش اسکاتلندی در سال 1814که اورا پدر مددکاری اجتماعی هم نامگذاری کرده اند نظریه های بسیاری درباره چگونگی کمک به نیازمندان مطرح کرد که از نظرمددکاری سازمان یافته حائزاهمیّت است.اوکتاویاهیل (octavia hill) در سال 1873 میلادی در لندن برای اجرا کنندگان امور خیریه و برقرار کنندگان نظم برنامه کارآموزی وآموزشی ویژه ای ترتیب داد. درسال 1899 میلادی به همت مصلحین خیریه هلند، توسط جمعیت طرفداری از آزادی زنان اولین مدرسه خدمات اجتماعی در آمستردام افتتاح شد وبراساس پیشنهاد خانم مری ریچموند مدرسه خیریه تابستانی نیویورس در سال1898 تأسیس شد که درسال1904 به مدرسه خیریه نیویورک معروف شد.در اوایل قرن بیستم انجمن سلطنتی انگلیس بارد قانون فقرای الیزابت قوانین جدیدی را در حمایت از مستمندان پیشنهاد کرد که بر اساس آن اعتقاد به نگهداری از متکدیان منسوخ شد. فرانکلین روزولت مقررات جدیدی در سال 1935 میلادی در قالب قانون تأمین اجتماعی وضع کرد که به موجب آن علاوه برخدمات بیمه های اجتماعی، مادران و کودکان نیازمند و معلولین و نابینایان نیز مورد حمایت قرار می گرفتند. یافته های پژوهشگران علوم اجتماعی جوامع بشری را متوجه این نکته کرد که جامعه در قبال عقب ماندگان ذهنی و معتادان و مجرمین اجتماعی و بیماران روانی دارای مسئولیت است. آنها به تدریج متوجه شدند که چگونه می توان زمینه بازتوانی نیازمندان را فراهم کرد و لذا برای ملاقاتشان به منزلشان می رفتند همان بازدید از منزل و یا بازدید از مؤسسات کنونی. این امر موجب پیدایش مددکاری فردی و اقدامی جهت حرفه ای و علمی شدن حرفه مددکاری اجتماعی شد. چارلز لورینگ بریس(charles loring bracc) برای رهایی نوجوانان ولگرد از آسیب های اجتماعی در شهرهای بزرگ امریکا پیشنهاد تأسیس انجمن های ویژه ای را کرد که به کمک این انجمن ها کودکان و نوجوانان از محله های ناسالم نیویورک به خانه های روستایی منتقل شدند تا بتواند همانند عضوی از خانواده تربیت شوند.جین آدامز تلاش گسترده ای را در مراکزاسکان شیکاگو معروف به هال هاوس آغاز کرد. مری ریچموند باتألیف کتاب معروف خود تحت عنوان تشخیص بیماری های اجتماعی به سال1917 برای نخستین بار فرایند مددکاری اجتماعی را به طور نظام مند و بر حسب یافته های واقعی در مراحل تشخیص طرح ریزی و درمان تشریح کرد و بر مشارکت همه جانبه مددجو تأکید کرد. سرویلیام بوریچ پایه گذار علم رفاه اجتماعی مدرن در انگلیس بر سه اصل متکی بود-1: گسترش بهداشت -2 تأمین اشتغال کامل 3 -پرداخت کمک هزینه به والدین تا پانزده سالگی.متفکری به نام سیدر(sieder)، درخصوص سیرمددکاری درامریکا به پنج دوره اشاره دارد: دوره اول: ایجاد مؤسسات ومراکزعرضه کننده خدمات اجتماعی اولیه به مراجعین؛ دوره دوم: متمرکز شدن هیأتهای رفاه عمومی وصندوقهای خیریه در امور مربوط به خدمات اجتماعی؛ دوره سوم: رسمیت تدریجی مؤسسات خدمات اجتماعی و منطبق شدن آنها بانیازهای اجتماعی؛ دوره چهارم: گرایش به تحلیل ریشه های مربوط به علل مسائل اجتماعی؛ دوره پنجم: تخصصی شدن و تمرکز خدمات اجتماعی سازمان یافته مطابق با هدفهای توسعه جامعه.

اولین مدرسه مددکاری در آسیا در سال 1938 درهندوستان تأسیس شد وسپس درسال 1957 مدرسه مشابهی در کشور ترکیه تأسیس شد که در سال 1965 به عضویت انجمن بین المللی مدارس مددکاری پذیرفته شد.درحال حاضرمددکاری اجتماعی به عنوان رشته ای کاربردی از مقطع فوق دیپلم تا دکترا در بسیاری از کشورهای جهان مطرح است، به گونه ای که در متجاوز از هفتاد کشور در جهان بیش از چهارصدوپنجاه آموزشگاه ، دانشکده و کالج مددکاری وجود دارد واغلب این مؤسسات در سازمان جهانی به نام "انجمن بین المللی مدارس مددکاری اجتماعی" عضویت دارند و با اجلاس های سالیانه به تبادل جدیدترین اطلاعات علمی و حرفه ای می پردازند و دامنه فعالیت مددکاران اجتماعی از جزئی ترین امور اجتماعی تا کلی ترین آن،از رفاه کودکان تاسالمندان،ازاختلالات روانی ورفتاری تا آسیبهای اجتماعی،از مراکز توانبخشی تا مراکز مشاوره خانواده ،از مشکلات دانش آموزان تا مسائل دانشجویان را شامل می شود.