برخورد گازانبری کارساز نبوده و نیست.
چندی قبل نمایندگان مجلس در راستای پیشگیری از کاهش رشد جمعیت، طرح دوفوریتی برای لغو همه خدمات رایگان وزارت بهداشت برای کاهش جمعیت ارائه داده اند که با تصویب این طرح قوانینی که در راستای کاهش جمعیت وجود دارد لغو خواهد شد.
سوالی
که پس از خواندن این طرح به ذهن خطور می کند این است که هدف مجلسی ها از ارائه این
طرح چیست؟ افزایش جمعیت؟ مگر تنها دلیل کاهش جمعیت ارائه خدمات رایگان بهداشتی و
پیشگیری از بارداری است که با حذف این خدمات جمعیت افزایش یابد؟ سوال دومی که پیش می آید این است که مجلسی ها
به دنبال چه نوع افزایش جمعیتی هستند؟ کمی؟ کیفی؟ هر دو؟ پس از مطالعه این طرح
علاوه بر سوالات متعددی که بر ذهن خگور می کند یک مسئله مشخص و تکراری نیز
خودنمایی می کند: برخورد گازانبری و قهری! گویا مسولین عزیز برای تمامی مسائل و
مشکلات به خصوص در حوزه اجتماعی، تنها یک
راه حل دارند و آن هم برخورد گازانبری، قهری و استفاده از محرومیت، تهدید و مجازات است.
استفاده از این رویکرد از جانب مجلسی ها برای باری دیگر در حالی است که عدم کارایی
این رویکرد سالهاست(چه بسا قرن هاست) که به اثبات رسیده است. در دنیای امروزی تنها
ضمانت اجرایی برنامه ها و سیاست های مختلف، جامعه محور بودن آنهاست. جامعه محور
بودن به معنای استفاده از مشارکت مردم در تمامی مراحل برنامه ریزی و سیاستگذاری از
تدوین تا اجراست. به عبارت دیگر برنامه ریزی برای مردم با مردم امکان پذیر است نه
با زور، تهدید و مجازات. ارائه راه حل برای هر مساله ای مستلزم آگاهی و توجه کامل
به علل مسئله مورد نظر است در همین راستا لازم است مسولین مربوطه به دلایل عدم
فرزندآوری زوجین و حتی فراتر از آن بی رغبتی جوانان به ازدواج نظری بیافکنند و سپس در پی ارائه طرح و برنامه
ای در راستای افزایش جمعیت برآیند. اکثر کارشناسان دلایل کاهش رشد جمعیت کشور را
در چند عامل مشخص می دانند که مهمترین و اصلی ترین دلیل آن عامل اقتصادی و رفاهی
است که خود این عامل اقتصادی باعث ایجاد مسائل دیگری از جمله بالا رفتن سن ازدواج
و کاهش میل و انگیزه برای ازدواج و ... شده
است.
ذکر
این نکته ضروری است که اگر مردم با سیاست های کاهش جمعیت همراهی کردند به این دلیل
واضح و مشخص بود که پیروی از این سیاست نتایج ملموسی از جمله افزایش سطح رفاهی و
بهتر شدن شرایط اقتصادی شان را در پی داشت. حال خانوادها یی که در شرایط کنونی
کشور، اعمال تحریم های متعدد، قیمت های نجومی مواد غذایی، پوشاک و ... زندگی می
کنند و توانایی تامین حداقل مایحتاج ضروری زندگی خود را ندارند به کدام دلیل و
منطق باید متقاعد به ازدواج و یا فرزندآوری گردند؟
نکته دیگری که نمایندگان مجلس و سایر مسولین
مربوطه باید بدان توجه داشته باشند این است که هر طرح و برنامه ای گروه هدف و
مخاطب خاص و مشخص دارد در همین راستا باید مشخص گردد بدنبال چه نوع افزایش جمعیتی
هستیم؟ آیا تنها افزایش کمی و عددی جمعیت، مورد نظر است؟ یا بحث کیفیت جمعیت
افزوده شده نیز مهم است؟ اگر علاوه بر بحث کمیت، کیفیت جمعیت افزوده شده نیز مهم
است، باید گروه هدف این طرح و برنامه ها نیز مشخص گردد. در ارتباط با طرح اخیر
مجلس باید گفت این طرح صرفا دو گروه از افراد جامعه را تحت تاثیر قرار خواهد داد:
گروه اول افرادی با سطح اقتصادی و اجتماعی پایینی خواهند بود که به طور معمول از
سطح تحصیلات پایین تری برخوردارند و در مناطق محروم و یا حاشیه شهرهای بزرگ زندگی
میکنند. این افراد پس از حذف خدمات رایگان بهداشتی در زمینه پیشگیری از بارداری، به
دلیل عدم اگاهی، فقر مالی و یا عدم دسترسی به این خدمات، دارای فرزندهای بیشتری
خواهند شد که با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی این خانواده ها، باعث بروز
مشکلات عدیده ای برای آنان گردیده و به تبع آن زمینه ساز بسیاری از مسائل و آسیب
های اجتماعی از جمله کودک آزاری، سرقت، تجاوز، فرزند کشی و ... خواهد شد که از این
نظر باری را بر دوش جامعه نیز تحمیل خواهد کرد. گروه دومی که از نتایج این طرح
متاثر می شوند، اتباع خارجی مقیم کشور به خصوص اتباع افغان هستندکه طبق آمار،
بالاترین میزان مهاجرین را در کشور شامل می شوند. دختران این مهاجرین به واسطه
شرایط فرهنگی، در سنین بسیار پایین ازدواج کرده و معمولا به دلیل عدم آگاهی و
استفاده از راهکارهای پیشگیری از بارداری، تعداد فرزندان آنان بسیار بالاست. حال
پس از گذشت چند دهه از حضور آنان در ایران و کارهای آموزشی و فرهنگی صورت گرفته از
طرف سازمان های مردمی و غیر مردمی و کارشناسان مختلف از جمله مددکاران اجتماعی و
... این افراد به دنبال استفاده از خدمات پیشگیری از بارداری هستند اما پس از
تصویب این طرح و به دلیل اینکه اکثر این افراد از قشر فقیر جامعه هستند و توانایی
پرداخت هزینه های این خدمات را ندارند تعداد فرزندان آنان نیز افزایش خواهد یافت
که این امر نیز خود هزینه های زیادی را بر دوش این خانواده ها و جامعه بر جای
خواهد گذاشت.
با
توجه به موارد ذکر شده می توان گفت نه تنها طرح مذکور به نتایج مورد نظر و پیش
بینی شده نخواهد رسید بلکه نتیجه عکس نیر در بر خواهد داشت. در پایان باید ذکر کرد
که خدمات رایگان پیشگیری از بارداری نه تنها باید برای گروه هایی مانند افراد دارای
فرزند زیاد و سطح اقتصادی و اجتماعی پایین و اتباع افغان که متوسط تعداد افراد
خانوار در آن ها بالاست، پابرجا بماند بلکه لازم است گسترش نیز بیابد. در ارتباط
با افزایش جمعیت نیز باید گفت که همه کارشناسان بر این مساله که باید راهکارهایی
برای رشد منظم و منطقی جمعیت کشور و جلوگیری از پیری آن ارایه شود هم عقیده هستند
اما به نظر می رسد شیوه دستیابی به این هدف، بسیار مهم تر از خود این هدف است. لازم
است مسولین مربوطه در این ارتباط ضمن توجه به تمام اصول و قواعد برنامه ریزی و
رعایت آن ها، برنامه ای دقیق و جامع با هدف قانع سازی قشر متوسط و بالای جامعه آن
هم از طریق ارائه خدمات تشویقی ملموس، منطقی و ادامه دار اقدام نموده و برای تربیت و
مدیریت این جمعیت نیز برنامه روشن، شفاف و مدونی داشته باشند.
مرتضی دانائی فر: مددکار اجتماعی
توضیح: این مطلب با تغییراتی در روزنامه آرمان چاپ شده است.
لینک خبر : http://armandaily.ir/?News_Id=74403
